عنصر آهن به عنوان یک ریز مغذی نقش بسیار مهمی در سبزینگی و بهبود عملکرد گیاهان دارد. گیاهانی که با کمبود آهن مواجه می‌شوند، برگ‌های جوانشان شروع به تغییر رنگ از سبز به زرد و در صورت تداوم تبدیل به رنگ سفید می‌شوند. در مقاله شما را با نحوه شناسایی و رفع کمبود آهن در گیاهان بیشتر آشنا می‌کنیم.
نقش عنصر آهن در گیاهان
آهن به عنوان یک عنصر ریز مغذی یکی از سیزده عنصری است که برای گیاه بسیار لازم است. دلیل سبزینگی در گیاه وجود عنصر آهن کافی در آن است. این عنصر از طریق آوند، اکسیژن را به گیاه می‌رساند. هم‌چنین در تشکیل کلروفیل و بهبود عملکرد فتوسنتز در گیاه، نقش بسیار مهمی دارد. این عنصر به آسانی در گیاه قابل جذب نیست. انتقال آن به گیاه به پی اچ خاک بستگی دارد.
مزایای آهن برای گیاهان
مزایای آهن برای گیاهان عبارتند از:
- یکی از دلایل سبزینگی در گیاهان آهن است
- یک ریز مغذی اصلی برای بهبود عملکرد گیاه به حساب می‌آید
- به بهبود عملیات فتوسنتز در گیاه کمک می‌کند
- به تولید آنزیم‌های مختلف در گیاه، ثابت ماندن نیتروژن و رشد و متابولیسم کمک بسزایی می‌کند
- عنصر آهن یک عامل کاتالیزوری در سنتز کلروفیل است
بیشتر بخوانید: افزایش باردهی درخت پسته
نشانه‌های کمبود آهن در گیاهان
نشانه‌ها و علایم کمبود آهن در گیاهان عبارتند از:
اولین نشانه کلروز برگ است. در این حالت برگ‌های جوان گیاهان به رنگ زرد تغییر رنگ می‌دهند و رگ‌برگ‌های برگ نیز سبز تیره باقی می‌ماند
در صورت ادامه کمبود آهن، ممکن است رنگ برگ‌ها سفید شود
برگ‌ها رشد کاهشی خواهند داشت و شروع به ریزش می‌کنند
نوک برگ‌های جوان درختان، حالت سوختگی به خود می‌گیرند
علل کمبود آهن در گیاهان
در کشور ایران دلیل کمبود آهن در گیاهان، وجود خاک‌های آهکی و بی کربنات بیش از حد در آن است. به طور کامل چهار عامل باعث کمبود آهن در گیاهان میشود.
خاک متراکم یا بیش از اندازه مرطوب باشد
وجود عنصر فسفر زیاد در خاک باعث کمبود آهن میشود
میزان بالای پی اچ در خاک نیز از دیگر عوامل کمبود آهن در گیاهان است
رسی و سنگین بودن خاک نیز یکی از علل کمبود آهن در گیاهان هست
دمای پایین آن قسمت از خاک که ریشه در آن وجود دارد، می‌تواند بر کمبود آهن اثر گذار باشد
اگر سیستم ریشه‌ای به دلایلی از جمله سفت بودن خاک و یا ریشه‌های مرده و آسیب دیده، موثر عمل نکند گیاهان دچار کمبود آهن می‌شوند.
عوامل محیطی موثر در ایجاد کمبود آهن
عوامل محیطی مانند دما، نور و میزان رطوبت خاک، نیز بر عدم جذب و کمبود آهن در گیاهان تاثیر‌گذار هست. با کاهش دما ریشه گیاهان رشد کمی دارند و همین علت باعث میشود تولید سیدروفور در گیاه کاهش یابد و در مقابل بی کربنات در گیاه افزایش می‌یابد، که باعث ایجاد کمبود آهن در گیاهان میشود.
اگر دمای هوا بالا باشد، باعث افزایش تجزیه میکروبی سیدروفور و جذب فسفر نیز بسیار بالا می‌رود. هم‌چنین اگر رطوبت خاک زیاد باشد، جذب آهن توسط گیاه بسیار کم میشود. تابش نور بیش از حد روی مخزن تغذیه گیاه، باعث ایجاد جلبک‌هایی میشود که آهن را استفاده می‌کنند.
میزان بالای پی اچ خاک موثر در کمبود آهن در گیاهان
اگر خاک کشت گیاهان قلیایی باشد و یا از آب قلیایی برای آبیاری آنان استفاده شود، میزان جذب عنصر آهن توسط گیاه به مقدار بسیار قابل توجهی کم میشود. این بدان معنی است که در خاک به اندازه کافی آهن وجود دارد، ولی میزان بالای پی اچ خاک، در کمبود آهن در گیاهان نقش بسیار مهمی دارد.
دلایل کمبود آهن و رفع آنها
- رفع کمبود آهن در گیاهان
بعد از شناسایی علایم کمبود آهن در گیاهان باید به دنبال روش‌های رفع کمبود آهن در گیاهان بود.
- رفع کمبود آهن به دلیل رطوبت بالا
اگر کمبود آهن به دلیل رطوبت بالای خاک و تراکم بیش از حد آن بود، باید زهکشی خاک مورد بررسی قرار بگیرد. در شرایطی که اصلاح زهکشی خاک متراکم غیر ممکن باشد، از کلات آهن یا مکمل خاک استفاده میشود. با استفاده از این روش آهن خاک افزایش پیدا می‌کند.
- رفع کمبود آهن به دلیل فسفر زیاد
حال اگر مشکل کمبود آهن از فسفر بیش از حد خاک باشد، برای برقراری تعادل باید از کودهایی که حاوی فسفر کمتری هستند استفاده کرد. کودهای کامل فسفر بالا مانند کود۱۰-۵۲-۱۰ باعث بروز کمبود آهن در گیاهان به ویژه نوع گوشتی می‌شوند.
- رفع کمبود آهن به دلیل پی اچ بالای خاک
اگر کمبود آهن در گیاهان به دلیل پی اچ بالای خاک بود، ابتدا خاک را مورد آزمایش قرار می‌دهند. اگر نتایج نشان‌دهنده میزان بالای اسیدی بودن خاک بود، باید با استفاده از عملیاتی مانند ترکیب خاک با هیومیک اسید میزان پی اچ خاک را تنظیم کرد.
- رفع کمبود آهن به دلیل رسی بودن خاک
در خاک رسی مواد آلی وجود ندارد و گیاهان با کمبود آهن مواجه می‌شوند. برای حل این مشکل بهتر است خاک رسی را با خزه، پیت ماس یا کمپوست ترکیب کرد تا مواد آلی کافی به آن برسد.
بیشتر بخوانید: بهترین کود مایع برای پسته
آهن با اینکه یک عنصر ریز مغذی است، ولی دارای مزایای بی‌شماری برای گیاهان است. گیاهانی که با کمبود آهن مواجه می‌شوند دچار کلروز در برگ‌هایشان می‌شوند. در مقاله در مورد نقش عنصر آهن و عوامل کمبود آهن در گیاهان اشاراتی کردیم. امیدواریم با مطالعه این مقاله در ارتباط با نحوه شناسایی و رفع کمبود آهن در گیاهان اطلاعات مفیدی کسب نموده باشید.
بدون دیدگاه